Frequently asked questions
Wat zijn aerosolen?
Aerosolen zijn kleine stof- of vloeistofdeeltjes, bijvoorbeeld roetdeeltjes, Saharazand en waterdruppeltjes, die in de lucht zweven.
Samen met schadelijke gassen zoals zwaveldioxide, stikstofdioxiden, ammoniak en vluchtige organische stoffen (VOS) vormen aerosolen luchtvervuiling of luchtverontreiniging.
Waarom meten we aerosolen?
Aerosolen spelen een belangrijke rol in:
| * | klimaatverandering: aerosoldeeltjes reflecteren en absorberen zonlicht, en hebben invloed op de vorming en het gedrag van wolken, hierdoor beïnvloeden zij direct en indirect het weer en op langere termijn het klimaat. Hoe zij dit precies doen is afhankelijk van hun samenstelling (type en vorm), concentratie, evenals van andere atmosferische omstandigheden. |
| * | luchtkwaliteit: aerosoldeeltjes die zich in de onderste atmosfeerlaag bevinden kunnen ademhalingsproblemen bij mensen en dieren veroorzaken, en schade aanrichten aan bomen en planten. In deze context noemen we aerosoldeeltjes ook wel fijnstof. |
| * | vliegverkeer: de asdeeltjes die bij een grote vulkaanuitbarsting vrijkomen, kunnen tot op kilometers grote hoogte de atmosfeer in worden geblazen, tot in de stratosfeer. Op deze hoogte vormen ze een gevaar voor het vliegverkeer (ze kunnen de motoren van vliegtuigen zwaar beschadigen). |
Om meer inzicht te krijgen in het gedrag van aerosolen en hun precieze rol in klimaatverandering en luchtkwaliteit, en voor het kunnen maken tijdige en goede voorspellingen voor het vliegverkeer in het geval van een vulkaanuitbarsting, is het belangrijk om aerosolen te meten.
Waarom dit project?
Met het GLOBE Aerosolen project maken leerlingen kennis met het huidige onderzoek naar aerosolen in onze atmosfeer, met klimaatverandering en luchtkwaliteit, en met aardobservatie vanuit satellieten. Leerlingen leren hoe ze zelf een onderzoeksexperiment kunnen uitvoeren; ze doen zelf metingen aan aerosolen en leren wat de metingen hen kunnen vertellen. De metingen kunnen bovendien door wetenschappers worden gebruikt.
Hoe meten we aerosolen in dit project?
In het GLOBE Aerosolen project maken we gebruik van verschillende typen aerosolmetingen. Als GLOBE school gebruik je een handzame zonfotometer, waarmee je bij helder weer de intensiteit van het directe zonlicht meet. Hieruit leiden we de aerosol optische dikte (AOD), een maat voor de hoeveelheid aerosolen, af. We maken daarvoor ook gebruik van meteorologische gegegevens (o.a. temperatuur, luchtvochtigheid).
De afgeleide AOD waarde kun je vervolgens vergelijken met andere waarnemingen; met zonfotometer waarnemingen van andere scholen, maar ook met professionele zonfotometer waarnemingen van bijvoorbeeld de KNMI zonfotometer op Cabauw. Daarnaast kun je de metingen ook vergelijken met satellietwaarnemingen van bijvoorbeeld het Tropospheric Monitoring Instrument (TROPOMI), of het Ozone Monitoring Instrument (OMI) of de Moderate Resolution Imaging Spectroradiometer (MODIS).
Hoe kan ik me aanmelden voor GLOBE Aerosolen?
Aanmelden gaat via GLOBE Nederland, klik daarvoor door naar de website van GLOBE Nederland.
Voor welke leerlingen is GLOBE Aerosolen geschikt?
Het GLOBE aerosolen project is geschikt voor HAVO/VWO leerlingen uit de bovenbouw, dus vanaf de 4e klas. De achterliggende fysica sluit aan op de voorkennis die deze leerlingen hebben. Bovendien worden de metingen daadwerkelijk gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek en vragen daarom om een zekere nauwkeurigheid en zorgvuldigheid.
Waarvoor worden de GLOBE Aerosolen metingen gebruikt?
De GLOBE aerosolen metingen kunnen voor verschillende wetenschappelijke doeleinden worden gebruikt. Ze kunnen worden ingezet om satellietwaarnemingen van aerosolen te valideren (ofwel "checken"). Hierdoor kan nauwkeuriger informatie over klimaatverandering of luchtkwaliteit uit deze satellietwaarnemingen worden verkregen. Met dit idee is het GLOBE Aerosolen Project zelfs ontstaan. Een voorbeeld van de toepassing van GLOBE Aerosolen waarnemingen is een betere interpretatie van MODIS AOD waarnemingen over de Nederlandse kustlijn. Over dit onderzoek is een wetenschappelijk artikel verschenen.
Daarnaast kunnen de aerosol metingen uit het GLOBE scholennetwerk al direct nuttige informatie geven, bijvoorbeeld over de verschillen in luchtkwaliteit door heel Nederland.